Nitelikli Tembellik

İlk ikisi de enteresan, ama yazımızın konusu üçüncüsü. Benim tercümeme göre, Türkçesi aşağı-yukarı şöyle bir şey oluyor:

Bunu zaman zaman sınıf ortamlarında anlatmaya çalışırken, söze sıklıkla “Arkadaşlar, tembellik çok önemli bir şeydir” diye, dikkat çekmeye yönelik mümkün olduğunca şaşırtıcı bir cümleyle girerdim. Hala da doğru olduğunu düşünüyorum – sadece, bütün günü hiç bir şey yapmadan geçirmeyi hayat amacı edinmiş insanlardan bu kavramın nasıl ayrıldığını net olarak ortaya koyabilmek için, adına artık “nitelikli tembellik” diyorum.

Düşünün, insanoğlu avcı-toplayıcı toplum halinde yaşarken, eğer herkes çalışkan, yani erken kalkan insanlardan olsaydı, hepimiz hala av avlayıp kuş kuşluyorduk. İçlerinden en az birisi, “bu çok saçma, bunları yapmanın daha kolay bir yolu olması lazım” deyip, ortalığı karıştırmaya başladığı için, medeniyet dediğimiz şey ortaya çıktı.

Nitelikli tembellik, bir yandan da, kendi içinde çelişkili gibi görünen bir durumdur. Yani, “işleri daha kolay yoldan yapmak için” çalışan insan, sıklıkla “çalışkan” olarak nitelenen insandan çok daha uzun ve çok daha yüksek eforla çalışabilir. İşin gerçeği ise, nitelikli tembel bir insanın, işleri olduğu şekliyle yapmaktan değil, daha düzgün hale getirmekten tatmin buluyor olmasıdır.

Aslında, günümüzde nitelikli tembelliğin kurumsal olarak yapıldığı yere, “üniversite” diyoruz. Burada, nitelikli tembelliğe verdiğimiz isim de, “akademisyenlik”. “Üniversite gibi” bir üniversitede, akademisyenlerin hafif bir iş yükü üzerine, kendilerine toplumsal olarak ücretini ödemeye karar verdiğimiz, boşa harcama özgürlükleri olan bol miktarda serbest zaman verilir. Bunun adı da, “akademik özgürlük”tür. Akademisyenlerden, mal veya hizmet üretmelerini, hatta üretim araçları üretmelerini bile beklemeyiz. Esas beklentimiz, “işleri daha kolay yapacak” yollar bulmalarıdır. Nasıl ve ne zaman faydası olacağını bilemediğimiz akademik çalışmalara “saf bilim”, faydasını az buçuk kestirebildiğimiz akademik çalışmalara da, “uygulamalı bilim” hatta “mühendislik” deriz.

Nitelikli tembellik, elbette üniversite duvarları ile sınırlı değildir. İş hayatında da, nitelikli tembeller vardır. Mesela, iş dünyasından Bill Gates’in şöyle bir deyişi var:

Yine benim tercümemle, Bill Gates şöyle diyor:

“Zor bir işi yapmak için, tembel birini seçerim. Çünkü, tembel bir insan, onu yapmanın kolay bir yolunu bulur.”

— Bill Gates

İş hayatında da, işlerin akışını  değiştirecek, kolaylaştıracak insanlar, nitelikli tembel insanlardır. Bunlar sadece girişimciler veya inovatif insanlar olarak tanıdığınız insanlar değildir. Her seviyede ve her işte vardırlar.

Kimse çalışkan olmamalı mı? Yok canım, o kadar da değil. Bugünün işlerini, bugünün yöntemleriyle de elbette birilerinin yapması gerekir. Aslında, durum şu kadar basittir: Çalışkanlar, bugünün işlerinin yürümesini ve bugünün yaşamını sağlarlar. Nitelikli tembeller ise, yarının bugünden daha iyi olmasını sağlayacak olan insanlardır.

Nitelikli tembeller için hayat çok kolay olmayabilir. Çoğu insandan farklıdırlar, kesin olarak kabul edilen tanımlara göre “çalışkan” falan da değildirler. Mevcut yöntemlerle iş yapmayı reddetikleri için, eğer ortamlarını bulamazlarsa, geniş “çalışkan” nüfus tarafından itilip kakılabilirler. Esas mesele, nitelikli tembellerin, “basbayağı tembel”lerden farkının anlaşılamıyor olmasıdır.

Nitelikli tembelle, bayağı tembel arasındaki fark, açıktır. Nitelikli tembel, sizin söylediğiniz işi, sizin istediğiniz şekilde yapmayı kesinlikle reddedecektir. Ancak, yöntem konusunda serbest bırakırsanız, hatta ona sadece zor bir hedef verip özgür bırakırsanız, siz dokunmadan kendini o yolda helak edecek, bundan da mutluluk duyacaktır. Bayağı tembel ise, özgürlük tanınan her durumda, yan gelip yatmayı seçecektir.

Bize bugünkü hayat tarzımızı sağlayan, yüksek nitelikli tembellere teşekkürler…

Medeniyet, sizin omuzlarınızda yükseldi ve yükselmeye devam edecek.

VN:F [1.9.13_1145]